Tips voor het zien van het noorderlicht

Tijdens onze reis in Lapland en Noorwegen kwamen wij erachter dat er heel veel factoren invloed hebben op het wel of niet zien van het noorderlicht. Maar er zijn een aantal waardes die toch het meest zeggen over of je die avond wel of niet iets gaat zien. Wij hebben geweldig noorderlicht gezien, 5 van de 7 avonden dat wij er waren! Ik vind dat iedereen dit moet kunnen zien! Hopelijk heb jij met deze tips ook het geluk om het noorderlicht te zien. Ik heb de belangrijkste factoren hier op een rijtje gezet, zodat je hopelijk tussen alle informatie door het noorderlicht kunt zien. 

Wat is noorderlicht?

Vanuit de zon worden elektrisch geladen deeltjes de ruimte in geslingerd, de zonnewind. Een klein deel hiervan komt de aarde tegen. Een klein deel hier weer van komt ook echt in onze atmosfeer. Wanneer deze deeltjes botsen met zuurstofatomen of stikstofmoleculen, ontstaat er licht. Het noorderlicht! Wanneer dit genoeg gebeurt kan je dit zien met het blote oog. Dit kan groen, rood of paars zijn.

Waar heb je kans op noorderlicht?

Allereerst natuurlijk de vraag, “Waar moet je heen”? In onze zoektocht naar welke plaats het best zou zijn om te gaan noorderlichtjagen hebben wij gevonden dat je niet te zuidelijk moet zitten. Het noorderlicht bevindt zich meestal tussen 70 en 80 graden noorderbreedte. Hoe dichter je bij deze breedtegraad komt hoe meer het noorderlicht zich boven je hoofd zal afspelen. Zit je op bijvoorbeeld 65 graden noorderbreedte, dan zal je het noorderlicht net boven de horizon zien.

Wanneer heb je kans op noorderlicht?

Zodra het donker is heb je kans om noorderlicht te zien. Zo simpel is het eigenlijk. Maar omdat je ook te maken hebt met het weer is december tot maart de beste periode. In die periode zijn de meeste heldere momenten. Als dan ook alle waardes meewerken die ik hieronder beschrijf kan het bijna niet anders dan dat je noorderlicht gaat zien. Als je bewolking hebt die niet meer over lijkt te gaan die dag kan je net zo goed gaan slapen, hoe goed alle andere waardes ook lijken te zijn.

De maanstand

Wij hebben bewust gekozen om te gaan toen het nieuwe maan was. Een volle maan kan hele mooie plaatjes opleveren wanneer er noorderlicht is. En je hebt geen lampje nodig om je camera te kunnen bedienen (sowieso is het beter om van tevoren je camera goed te kennen, zodat je geen lampje nodig hebt). Maar wanneer het noorderlicht niet zo intens is kan het zijn dat je het niet gaat zien, omdat de maan teveel licht geeft.

Wanneer je dan hebt bepaald wanneer en waar je je noorderlichtjacht gaat doen zijn dit de belangrijkste factoren om ter plekke in de gaten te houden:

• Coronaal gat
  Een coronaal gat is een gat in de buitenste laag van de zon. Uit zo’n gat ontsnappen geladen deeltjes met een verhoogde snelheid, tussen 550 en 800 km/sec. Een coronaal gat is daarom bijna een garantie op noorderlicht. Als de andere waardes ook meewerken natuurlijk.
• Bz-waarde
  Als je op het noorderlicht jaagt moet je de Bz-waarde in de gaten houden. Wanneer deze positief is gaat er geen noorderlicht komen. De positieve waarde betekent namelijk dat de deeltjes die richting de aarde komen positief geladen zijn. De noordpool is ook positief geladen, dus de deeltjes worden dan afgestoten. Wanneer de Bz-waarde echter negatief is wordt het interessant! Zo’n 40-60 minuten nadat de Bz-waarde negatief is geworden is er kans dat je noorderlicht ziet. Wij zaten dus vaak als een stel neuroten op de Noorderlicht app op onze telefoons te kijken of de Bz-waarde al de goede kant op ging. De Bz-waarde is het rode lijntje in onderstaande grafiek.
  Bz-waarde (rood), Bt-waarde (wit), dichtheid (oranje) en snelheid (geel). Bron: Noorderlicht app
• Bt-waarde
  De Bt-waarde is de sterkte van de zonnewind. Hoe hoger deze is, hoe meer kans er is op noorderlicht. Dit is het witte lijntje in bovenstaande grafieken.
• Dichtheid en snelheid
  Verder spelen de dichtheid (oranje) en de snelheid (geel) een rol in het ontstaan van het noorderlicht. Hoe hoger deze beiden zijn, hoe meer kans op noorderlicht.

Optimale situatie

De optimale situatie van genoemde waardes is:
– Zonnewind van 600 km/sec
– Bz-waarde van -10 nT
– Bt-waarde rond de 15 nT
– Dichtheid rond 10 deeltjes per kubieke centimeter

Kansloze situatie

De meest kansloze situatie, naast eventuele bewolking, is toch wel een positieve Bz-waarde. Wanneer alle waardes voorbeeldig zijn, maar de Bz-waarde al uren positief is dan ga je geen noorderlicht zien. Ga dan maar lekker slapen om je krachten te sparen voor de volgende nacht! Al kan het altijd zijn dat de Bz-waarde omslaat naar negatief, dus ga toch maar niet te vroeg slapen.

Twijfelgeval

Wanneer alle waardes wel ok zijn, maar niet top, het wel enorm helder is en de Bz-waarde rond de 0 schommelt is het toch een goed idee om regelmatig naar buiten te kijken of buiten te blijven staan om een glimp van het noorderlicht op te vangen. Het kan zomaar zijn dat het een paar minuten helemaal los gaat, wanneer net even alle waardes optimaal samenwerken.

Omgevingslicht

Let ook op dat je ver verwijderd gaat staan van omgevingslicht. Als het noorderlicht heel intens is kan je het nog steeds wel zien, maar ik heb gemerkt dat als wij te dicht bij lantaarnpalen stonden je het noorderlicht echt minder goed ziet. Als het dus niet zo intens is kan je het door vervuiling van omgevingslicht helemaal missen. Soms moet je ook echt de tijd nemen om je ogen te laten wennen aan de donkerte. Als je een tijdje niet naar kunstlicht kijkt ga je steeds beter het noorderlicht kunnen onderscheiden.

Webcams

Gelukkig hoef je niet vanaf dat het donker wordt tot ver in de nacht buiten te staan om in de gaten te houden of er al iets te zien is. (Als je heel fanatiek bent en het is geen -20 graden natuurlijk wel 😉 ) Er zijn genoeg webcams die op de hemel gericht staan. Wij keken veel op de webcams in de Noorderlicht app. Deze hielden wij dus ook de hele tijd in de gaten… Je hebt alleen wel kans dat het noorderlicht zich maar heel even laat zien en tegen de tijd dat jij dan buiten bent kan het alweer weg zijn. Dus blijf alert en zorg dat je al je spullen bij de hand hebt. Het beste idee blijft toch, als de waardes allemaal goed zijn, gewoon buiten te wachten.

Verschil noorderlicht oog vs camera

Dan ook nog even een kritische noot. 😉 De plaatjes die je op internet ziet van de felle kleuren noorderlicht zijn niet altijd wat je ziet met je ogen! Met het blote oog kan het ook zijn dat je alleen wit of pastelgroen noorderlicht ziet. Dit is wel echt noorderlicht! Het zou zonde zijn als je denkt dat dit het niet is. Dit is makkelijk te checken door een foto te maken. Daarop zal het wel intens groen kleuren. Wij hebben prachtig echt groen en paars gezien met het blote oog. Maar het felle groen en paars wat je op veel foto’s op internet tegenkomt is over het algemeen niet wat je ziet. Dit komt doordat ’s nachts cellen in je ogen gebruikt worden die grijstinten goed kunnen onderscheiden. De cellen die je overdag gebruikt om kleuren te zien worden ’s nachts minder gebruikt. Daarom is het ’s nachts moeilijker om felle kleuren te zien. Je camera kan wel de “echte” kleur waarnemen, ook afhankelijk van je instellingen natuurlijk, maar je ogen kunnen dit simpelweg veel minder goed ’s nachts. Maar ook het minder felle noorderlicht is supermooi en heel speciaal om te zien!

Ik hoop dat ik je met deze tips goed op weg heb geholpen in je jacht naar het noorderlicht en dat jij het ook gaat zien. Het is zo mooi!

Lees meer over waar wij zijn geweest en welk geweldig noorderlicht wij hebben gezien in mijn reisverslag! En ook wat we verder hebben gedaan in Lapland en Noorwegen. Want er zijn natuurlijk nog veel meer leuke dingen om daar te doen!

Bronnen met toestemming:  https://www.lapland.nl en https://www.voigt-travel.nl

Disclaimer: Natuurlijklinda.nl is niet verantwoordelijk voor jouw noorderlichtsucces. Mocht het ondanks deze tips toch niet lukken het noorderlicht te zien kan Natuurlijklinda.nl hier niet aansprakelijk voor gesteld worden. 😉